“Việt Nam Sử Lược” là tác phẩm lịch sử đầu tiên được viết bằng chữ quốc ngữ, do Trần Trọng Kim biên soạn, xuất bản lần đầu vào năm 1920. Cuốn sách được xem là một trong những công trình sử học quan trọng, hệ thống hóa lịch sử Việt Nam từ thời cổ đại đến cuối thế kỷ XIX. Tác giả sử dụng lối viết mạch lạc, dễ hiểu, nhằm phổ biến lịch sử dân tộc đến đông đảo quần chúng.
Tóm tắt nội dung của Việt Nam Sử Lược
Cuốn sách được chia làm năm quyển, lần lượt trình bày các giai đoạn lịch sử Việt Nam theo trình tự thời gian.
-
Quyển I: Thượng Cổ Thời Đại
Quyển này giới thiệu về nguồn gốc người Việt, truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ và thời kỳ Hùng Vương dựng nước Văn Lang. Trần Trọng Kim nhấn mạnh vai trò của văn hóa Đông Sơn và quá trình hình thành nhà nước sơ khai. Giai đoạn này cũng đề cập đến sự phát triển ban đầu về kinh tế, văn hóa và xã hội, cùng với những mối đe dọa từ phương Bắc.
-
Quyển II: Bắc Thuộc Thời Đại
Tác giả tập trung vào giai đoạn Việt Nam bị các triều đại phương Bắc đô hộ hơn 1.000 năm. Ông phân tích chính sách cai trị, đồng hóa văn hóa, nhưng cũng nhấn mạnh tinh thần đấu tranh của người Việt qua các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu như Hai Bà Trưng, Bà Triệu và Mai Thúc Loan. Trần Trọng Kim ghi nhận rằng thời kỳ này là nền tảng cho ý thức tự chủ của dân tộc.
-
Quyển III: Tự Chủ Thời Đại
Quyển này trình bày thời kỳ độc lập từ thời Ngô Quyền với chiến thắng trên sông Bạch Đằng, mở đầu cho sự hình thành các triều đại phong kiến Việt Nam như Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ và Hậu Lê. Tác giả miêu tả sự ổn định và phát triển đất nước, đồng thời phân tích những cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông và chiến thắng lừng lẫy của Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn.
-
Quyển IV: Nam Bắc Phân Tranh Thời Đại
Giai đoạn này tập trung vào sự phân tranh giữa các thế lực Trịnh, Nguyễn và sự suy yếu của triều đình Lê. Tác giả mô tả bối cảnh chính trị rối ren, sự chia cắt đất nước và ảnh hưởng của phong trào Tây Sơn, đặc biệt là chiến công của Nguyễn Huệ trong việc đánh bại quân Thanh.
-
Quyển V: Cận Kim Thời Đại
Phần cuối của cuốn sách tập trung vào triều Nguyễn từ thời Gia Long đến khi đất nước rơi vào tay thực dân Pháp. Tác giả phân tích nguyên nhân mất nước, từ chính sách bế quan tỏa cảng, bảo thủ của triều đình đến những áp lực từ phương Tây. Cuối cùng, ông bày tỏ sự tiếc nuối cho một giai đoạn lịch sử đầy biến động.
Kết luận
Trần Trọng Kim không chỉ tái hiện lịch sử Việt Nam mà còn thể hiện lòng tự hào dân tộc, khuyến khích ý thức bảo vệ văn hóa và bản sắc. Cuốn sách giúp người đọc hiểu rõ hơn về sự hình thành và phát triển của dân tộc Việt Nam, từ đó rút ra những bài học về đoàn kết, ý chí độc lập và tinh thần tự cường trong bối cảnh lịch sử phức tạp.
“Việt Nam Sử Lược” là một tác phẩm không thể thiếu cho những ai muốn tìm hiểu lịch sử Việt Nam một cách hệ thống và đầy đủ.
